Divan edebiyatı şiir örnekleri

Gazel:

Meni cândan usandurdı cefâdan yâr usanmaz mı  Felekler yandı âhumdan murâdum şem’i yanmaz mı
Kamu bîmârına cânân devâ-yı derd ider ihsân  Niçün kılmaz mana dermân meni bîmâr sanmaz mı
Gamum pinhân dutardum men didiler yâra kıl rûşen  Disem ol bî-vefâ bilmen inanur mı inanmaz mı
Şeb-i hicrân yanar cânum töker kan çeşm-i giryânum  Uyadur halkı efgânum kara bahtum uyanmaz mı
Gül-i ruhsârına karşu gözümden kanlu ahar su  Habîbüm fasl-ı güldür bu ahar sular bulanmaz mı
Degüldüm men sana mâ’il sen itdün aklumı zâ’il  Mana ta’n eyleyen gâfil seni görgeç utanmaz mı
Fuzûlî rind-i şeydâdur hemîşe halka rüsvâdur  Sorun kim bu ne sevdâdur bu sevdâdan usanmaz mı Türkçesi: Sevgili, cefası ile beni candan usandırdı, cefa etmekten kendisi usanmaz mı? Ahımın ateşinden gökler yandı, muradımın mumu hâlâ yanmaz mı? Bütün aşk hastalarının derdine deva ihsan eden sevgili Bana niçin çare bulmuyor, yoksa beni hasta sanmaz mı? Gamımı, sıkıntımı gizli tutardım, yâre açıkla dediler Bilmiyorum, söylesem , o vefasız inanır mı inanmaz mı? Ayrılık gecesinde canım yanar, ağlayan gözüm kanlı göz yaşı döker. İniltilirim halkı uyandırır, kara talihim uyanmaz mı? Gül yanağına karşı gözümden kanlı göz yaşı akar. Sevgilim! Gülmevsimidir, akar sular bulanmaz mı? Ben sana gönül vermemiştim, aklımı çeldin. Beni ayıplayan şaşkın, seni görüp utanmaz mı? Fuzûlî, halka daima rezil olmuş bir rinttir, tutkundur.Bunun nasıl bir sevda olduğunu kendisine sorun, bu sevdadan usanmaz mı? Zihî devlet ki gölerüm yüzünden oldı nûrânî Visâlün lutf idüp savdı başumdan girü hicrânı Yüzünden gözlerim nurlandı, vuslatın lütfedip başımdan ayrılığı yine uzaklaştırdı, bu ne güzel bir mutluluktur. Severem seni can bigi hatâ didüm maâza’llah Ne mikdârı ola cânun ki benzedem sana cânı Seni can gibi severim, yanlış dedim; Allah korusun, canın ne değeri olur ki canı sana benzeteyim. Yüce boyun kılur bende çemende serv-i âzâdı Yüzün mihri ider tâban felekde mâh-ı tâbânı Yüce boyun çimenlikte uzun serviyi kendine kul eder; yüzünün güneşi de gökte parlak ayı aydınlatır. Eğer emseyidi senün leb-i la’lünden İskenderNiderdi isteyüp bunca cihânda âb-ı hayvânı Senin kırmızı dudağını eğer İskender emseydi, dünyada abıhayatı bu kadar arayıp da ne yapardı. Eğerçi cem’e şem’ isen beğüm her cem’ arasında Perîşan kılma saçunı esirge ben perîşânı Beğim, her ne kadar (sohbet)toplantısına mum isen de, hertopluluk arasında saçını dağıtma, benim gibi perişan koru. Bugün çün hüsn devrânı senündür eyü ad ile Süre gör devr-i hüsnüni ki geçer hüsn devrânı Mademki bugün güzellik çağı senindir, güzelliğinin çağını iyi ad ile geçirmeye bak, çünkü güzellik çağı (çabuk) geçer. Cemâlün iy büt-i Çînî cihânı dutdı ser-tâ-ser Nite kim Rûm ilin şi’riyle bugün dutdı Dehhânî Ey Çinli put (gibi güzel), güzelliğin dünyayı baştan başa kapladı, nitekim Dehhânî de bugün şiiriyle Anadolu’yu tutmuştur.

Kaside:

KASİDE-Yİ HÜLYA 

Ey divane bülbül gel bahara er

Açılmış goncaya sen de gönül ver.

Ruhuna hoş gelen bir türkü gibi

Seni saracak aşk rüzgarı eser.

Kırmızı renkleri bir kadeh gibi

Açılmış goncalar beni okşa der.

Dayanılmaz arzu varsa içinde

Kanatlarında güç, eksik olmaz fer.

Nereye koyarım diye düşünme

Sinenin üstüdür güzel olan yer.

Tatlı nağmelerle bezenmiş sözler

Kalbin derinine sevdayı eker.

Sevda öyle bir şey ki anlamazsın

İnceden inceye bir derdi döşer.

Unutmak istersin güzelliğini

Sen istedikçe o derine iner.

Bir bedeli vardır güzel sevmenin

Aşık olan çile çekerek öder.

Meyhanelerini mesken tutarsın

Sarhoşu olan ten kendinden geçer.

Sarılır kadehin ince beline

Yudum yudum içer, arzuyla öper.

Her damla düştükçe alevlenir kor

Baktığın yerlere hayali düşer.

Divanedir artık taşıdığın can

Harı söndürmeye çöllere gider.

Leyla'yı arayan gözlerin artık

Kumların üstünde Mecnun'a döner.

Her adım attığın yerde o vardır

Serabına doğru seni sevkeder.

Hülya'yı öveyim tatlı sözlerle

Ne güneş doğacak artık ne kamer.

Güneş doğmayınca sabah olmaz

Günün ilk ışığı olmaz da seher.

Çalkalanan deniz dalgalarında

Yol göstermeyecek artık bir fener.

Azgın dalgalarda yol gösterecek

Tam gönlüme göre istenen rehber.

Ne kadar derinde olsa da yine

Aranıp çıkartmak istenir cevher.

İnciler dizilmiş olur sineye

Bulununca onun gibi mücevher.

Ziyasından yoksun kalmış yıldızlar

Gece karanlıkta Hülya'yı bekler.

Aşk yarama merhem olacak ilaç

Dünyada Hülya'dır, ahrette kevser.

Ey divane bülbül onu övmeye

Sözler yetmez gayri, o tek şaheser.

Ey Dermani sende maarifet var

Çile sardıranı sevmektir hüner.

Kulunu seversin Yaradan için

Her sevgi içinde Allah'ı gizler.

Çektiğin çilenin sevabı varsa

Hem ahirete, hem dünyaya yeter.

Günahtan arınmış olanlardan ol

Kurulunca Hak'kın önünde mahşer.

Günahı çok olan sana bakınır

Aşık olan canı gıbtayla izler.

Ey Allah'ım gonca gülün dalında

Sonsuza dek eksik olmasın amber.

Hidayet eyle sen güzel kuluna

Kalbime karşı hep olsun münevver.

Şahadeti eksik etme dilinden

Hak'kın üzerine olsun mukadder.

Yanlışa düşüp de bocalamasın

Tek kılavuz olsun ona Peygamber.

Onun sevgisi var benim kalbimde

Benim sevgim onda olsun muteber.

Ali Kaybal 

Mesnevi:

Kur'an okuyan biri, Mülk Suresi'nin son ayetini okuyordu. Yani, "Suyu kaynağından keser, yerin derinliklerinde gizler, kupkuru bir hale getirirse, Allahu Teala'dan başka kim tekrar getirebilir?!" ayeti­ni. Aşağılık ve hor bir felsefeci, okulun yanından geçerken bu ayeti duydu, hoşuna gitmedi. Dedi ki:

- Suyu külünkle biz çıkarırız. Bel ve kazma ile yerin ta dibinden kaynatırız.

Gece rüyasında bir adam gördü, aslan gibi güçlü ve kuvvetliydi. Felsefeciye bir tokat vurdu, iki gözünü birden kör etti.

- Ey kötü adam, dedi, eğer yapabiliyorsan, bu iki göz kaynağını da kazma ve külünkle nurlandır bakalım!

Felsefeci uyandı, baktı ki iki gözü de kör olmuş, görmüyor.

Ağlayıp inlese, tövbe ve istiğfar etseydi, Allah'ın lütfuyla gözleri tekrar görürdü. Fakat tövbe yolu bağlanmıştı.                                       

Kendine gel de, "Nasıl olsa tövbe ederim" diye günah işleme! Tövbeye de bir parlaklık gerek.

Allahu Teala, Hz. Peygamber (s.a.s.)'e şöyle vahyetti:

-  Kör, Hakk'ı diliyorsa, onun yoksulluğu yüzünden gönlünü kırmak yaraşmaz. Sen, halk büyüklerinden öğrensin diye onları irşad etmek istiyorsun, onların dine yardımcı olacaklarını, onlar sayesinde İslam dininin her tarafta yayılacağını düşünüyorsun. Bu yüzden de hidayet isteyen körden yüz çevirdin, onun konuşmasından sıkıldın. Onun dostlarından olduğunu, vaktinin de geniş olduğunu hatırladın. Fakat bu bir tek kör, yüzlerce Kayzer'den yeğdir. Gönlü aydın kör gelince kapıyı kapama.

Hz. Peygamber s.a.s. dedi ki:

- Benim peygamberliğime Allah c.c. şahit, bu yeter. Yarasaların nefretinden de anlaşılıyor ki ben Allahu Teala'nın parlak bir güneşi­yim. Hırsız geceyi ister, gündüzü değil. Ben, cihanda parlayan gün­düzüm.

Rubai:

Esrârını dil zaman zaman söyler imiş

Hengâme-i gamda dâstan söyler imiş

Aşk ehli olup da mihnet-i hicrâne

Ben sabr iderin diyen yalan söyler imiş

Azmizade Haleti

Günümüz Türkçesiyle

Gönül, sırlarını zaman zaman söylermiş.

Gama düştüğü zaman destan söylermiş.

Âşık olup da ayrılık acısına,

Ben sabrederim diyen yalan söylermiş.

Ol dem ki tecelliyat-ı aşk itdi zuhûr

Kıldı dil-i bî-kararı fevvâre-i nûr

Şol âteş-i aşka düşmüşümdür ben kim

Bir lem'asına tahammül itmez bin Tûr

Azmizade Haleti

Günümüz Türkçesiyle

Aşkın eserleri ortaya çıktığında,

Kararsız gönlü o nurun fıskiyesî kıldı.

Öyle bir aşk ateşine düşmüşüm ki

Bir pırıltısına bin Tûr dayanamaz.

Tuyuğ:

Dünyayı Çok Sınadık Bir Bûyimiş

Dünyayı çok sınadık bir bûyimiş

Kamu âlem varlığı bir hûyimiş

Kaplan aslan ejdehalar cümlesi

Kaynağında ecelin âhûyimiş

 Kadı Burhaneddin

Şarkı:

Örnek Şarkı-1 (Nedim)

Kimlerüñ çeşmine ol sîne bu şeb nûr oldı

Nereye gitdi o her-câyî o meh-pâre 'aceb

Kimlerüñ yâresine merhem-i kâfûr oldı

Kandedür kande o zâlim o sitem-kâre 'aceb 

(O sine, acaba bu gece kimlerin gözüne nur oldu? Acaba, o sebatsız, o ay parçası nereye gitti? O, kimlerin yarasına kafur merhemi oldu? O zalim, o sitemkâr neredelerdedir?)

Meclis-i Cem kurulaldan olagelmiş elbet

Câmdan sonra birer bûse verilmek âdet

Bari sen ey nigeh-i hasret edip bir cür'et

Şunı bir söylesen olmaz mı kadeh-kâre acep? 

(İçki meclisi kurulduğundan beri elbet Kadehten sonra birer öpücük vermek olmuştur adet.Ey hasretli bakış! Bari sen edip cüret Sakiye şunu söylesen olmaz mı acaba?)

Varup ol derd-şinas-ı dil ü cânı görsem

Hâk-i pâyine Nedîmâ yine yüzler sürsem

Gizlice arasam ağzın lebin emsem sorsam

Hiç bir çâre bilür mi dil-i bîmâre aceb

MURABBA

Gül yüzünde göreli zülf-i semen-sây gönül

Bizi hâk itdi hevâ yolına sevdâ nidelüm

Felekün nûş iderem nîşini sâğarlar ile

Yarun itden çog uyar ardına ağyâr diriğ

Ben dimezdüm ki hevâ yolına ser-bâz gelem

Dil dilerken yüzinin vaslını cândan dahi yiğ

Ahmedem kim okınur nâmum ile nâme-i ışk

-AHMED PAŞA

Muhammes:

Sen usandırma eli el de usandırmaz seni

Hîlekârlık eyleme kimse dolandırmaz seni

Dest-i a’dâdan soğuk su içme kandırmaz seni

Korkma düşmandan ki âteş olsa yandırmaz seni

Müstakîm ol Hazret-i Allâh utandırmaz seni 

Zâmin ü kâfil olan erzâka Hâlık’dır sana

Mâsivâya ser-fürû itmek ne lâyıkdır sana

Iztırâbı celb iden meyl-i alâyıkdır sana

Gayr içün düşme lisân-ı nâsa yazıkdır sana

Müstakîm ol Hazret-i Allâh utandırmaz seni

-Diyarbakırlı Sa’îd Paşa